Het Urkerveld is nieuw natuurgebied aan de noordkant van Urk. Het is in beheer bij Het Flevo-landschap en verbindt het Urkerbos met het open water van het IJsselmeer achter de dijk: van een oud bos via een struweel van struiken met bloemen en vruchten naar een open landschap met kruidenrijk grasland, en dan de machtige dijk op.
Het gebied is zich nog volop aan het ontwikkelen, maar heeft alles in zich om een spectaculair natuurgebied te worden waarin veel bijzondere vogels, vlinders en libellen zich thuis zullen voelen. 'Je zag vorig jaar al verschillende plantensoorten in het Urkerveld die laten zien dat het hier geen ‘gewoon’ grasland is', vertelt Linde van der Burgh enthousiast.
Regelmatig bezoekt de ecoloog van Het Flevo-landschap het gebied en wat zij daar aantreft, stemt haar positief. 'Heelblaadjes, een soort met mooie gele bloemen met heel veel nectar en stuifmeel, komt in de polder vooral voor op wat vochtigere plekken waar de voedselrijkdom niet zo groot is. De aanwezigheid van kleine ooievaarsbek en glad walstro laten goed zien dat het Urkerveld echt potentie heeft om een mooi en bloemrijk grasland te worden.'
Soorten als geknikte vossenstaart, ruwe bies, heen, kleine lisdodde en gewone waterbies houden van natte voeten en zijn ook al in het Urkerveld gevonden. Hierdoor zijn ook graslandvlinders, zoals het groot dikkopje en het bruin zandoogje, al regelmatig in het gebied gezien.
Beide vlinders zijn kritisch en komen alleen voor in structuurrijke graslanden met veel diversiteit in grassen en bloemen. Verder bezoeken wulp, kievit, veldleeuwerik en bruine kiekendief het gebied om voedsel te zoeken. 'En met de werkzaamheden die dit jaar nog worden uitgevoerd, kunnen we deze ecologische waarden nóg verder ophogen', aldus Linde.
Het Urkerveld (29 hectare) was voorheen moeilijk te bewerken landbouwgrond. 'De gemeente Urk heeft samen met Het Flevo-landschap de plannen uitgewerkt en we ontwikkelen samen een gebied in het belang van natuur en natuurbeleving', vertelt Nicole Bakkum, projectleider bij Het Flevo-landschap. 'Het Urkerveld is typisch een gebied waar dat samen kan gaan.'
Het nieuwe natuurgebied vormt een overgangszone tussen het Urkerbos, dat Het Flevo-landschap al sinds 1994 beheert, en het open landschap richting de dijk. Dit maakt het gebied ook interessant voor de recreant.
De gemeente legde een fietspad aan door het Urkerbos en Urkerveld, dat in februari 2020 werd geopend. Al fietsend en wandelend kun je zo van de verschillende typen natuur genieten. Het nieuwe fietspad loopt langs het Geologisch reservaat P. van der Lijn dat in het Urkerbos ligt. In het reservaat bevinden zich zeer oude zwerfstenen die na de een na laatste ijstijd zijn achtergebleven.
'Als je nieuwe natuur realiseert, zijn bodem en water een belangrijk uitgangspunt', vertelt Linde. In het Urkerveld bestaat de bodem grotendeels uit een dikke laag keileem. Keileem heeft als bijzondere eigenschap dat er weinig voedingsstoffen in zitten, waardoor je veel soorten planten en bloemen kunt verwachten.
Daarnaast is het watersysteem interessant. 'Het keileem laat geen water door en neemt ook nauwelijks water op. In nattere perioden blijft er regenwater op het keileem staan en dat kan waterrijke plekken creëren.'
De bosrand krijgt bloeiende en vruchtdragende struiken. Die zijn belangrijk voor kleine zoogdieren, vogels, vlinders en andere insecten. Verder naar de dijk toe loopt dit geleidelijk over in kruidenrijk grasland. De kavelsloot van de dijk naar het bos gaat veranderen in een brede slenk met structuurrijke oevers.
De bosrand krijgt bloeiende en vruchtdragende struiken. Die zijn belangrijk voor kleine zoogdieren, vogels, vlinders en andere insecten. Verder naar de dijk toe loopt dit geleidelijk over in kruidenrijk grasland. De kavelsloot van de dijk naar het bos gaat veranderen in een brede slenk met structuurrijke oevers.
Linde verwacht dat het plantenrijke water na verloop van tijd veel verschillende libellen aantrekt. “Denk aan de glassnijder, vroege glazenmaker en misschien zelfs een bruine korenbout”, zegt Linde. “Ook enkele pantserjuffers, zoals zwervende pantserjuffer of tangpantserjuffer, voelen zich uitermate thuis in droogvallende of snel opwarmende wateren. Het zou prachtig zijn als we die hier ook zouden zien! Op de vochtige tot drogere delen zijn een echte koekoeksbloem, veldlathyrus en grote ratelaar van harte welkom. En van de vlinders zijn bruin blauwtje, zwartsprietdikkopje, hooibeestje, kleine vuurvlinder, icarusblauwtje en het al aanwezige groot dikkopje graag geziene soorten.”
'Verder hopen we dat veldleeuweriken en graspiepers hier volop gaan broeden. In zomer en winter zullen hier verschillende vogels, zoals zilverreigers en weidevogels, voedsel komen zoeken. Ook vanuit de bosrand kan het gebied goed gebruikt worden als jaaggebied voor roofvogels als sperwer en havik.'
Het Urkerveld barst dan echt van de biodiversiteit. Wanneer alles verloopt zoals gepland rond Het Flevo-landschap eind 2020 de werkzaamheden voor de ontwikkeling van nieuwe natuur in het Urkerveld af.
Geschreven door Flevo-Landschap
